W dniu 18 października 2015 roku weszły w życie zmiany w zakresie szeroko pojętego prawa spadkowego. Zmiany nastąpiły na podstawie nowelizacji Kodeksu cywilnego i innych ustaw z dnia 20 marca 2015 roku. Kluczowa zmiana wprowadzona wyżej wskazaną ustawą dotyczy przede wszystkim sposobu dziedziczenia spadku.
Od dnia 18 października 2015 roku spadek z mocy ustawy dziedziczony jest z dobrodziejstwem inwentarza, czyli odmiennie niż miało to miejsce przed wejściem w życie opisanej wyżej nowelizacji, co w praktyce oznacza, że w przypadku niezłożenia przez spadkobiercę oświadczenia o sposobie przyjęcia spadku lub jego odrzuceniu, dziedziczy on spadek z ograniczoną odpowiedzialnością, zakreśloną do wysokości stanu czynnego spadku ustalonego nie tyko w spisie inwentarza, ale także w wykazie inwentarza. Oznacza to, że spadkobierca ponosi odpowiedzialność całym swoim majątem (spadkowym jak i osobistym) ale tylko do określonej wartości (ustalonej w spisie lub wykazie inwentarza).
Nowelizacja nie zniosła dopuszczalności przyjęcia spadku wprost, co oznacza, że w sytuacji wyraźnego oświadczenia spadkobiercy o przyjęciu w taki sposób spadku (przyjęcia wprost), ponosi on odpowiedzialność nieograniczoną żadną wartością z majątku spadkowego oraz osobistego, zarówno obecnego jak i przyszłego. Jednakże ograniczenia w tym przypadku mogą wynikać z przepisów szczególnych prawa spadkowego, np. ograniczenie odpowiedzialności za zapisy i polecenia, ograniczenie odpowiedzialności uprawnionego do zachowku, odpowiedzialność z tytułu zapisów i poleceń, jak również mogą wynikać z tytułu ponoszenia przez spadkodawcę odpowiedzialności rzeczowej za pewne zobowiązania (np. związane z zastawem lub hipoteką).
Ponadto, istnieje również możliwość przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza poprzez stosowne oświadczenia w tym zakresie, co oznacza, że spadkobierca, aby przyjąć w taki sposób spadek, nie musi oczekiwać na upływ sześciomiesięcznego terminu do przyjęcia z mocy ustawy w ten sposób spadku, a może to uczynić składając na tę okoliczność stosowne oświadczenie (oświadczenie o przyjęciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza).
Opisywana w niniejszym artykule nowelizacja wprowadziła ponadto nową, dotychczas nieznaną instytucję wykazu inwentarza (równorzędną do spisu inwentarza). Poprzednio znana była jedynie instytucja spisu inwentarza. Wykaz inwentarza sporządza spadkobierca i polega on na wykazaniu na stosownym formularzu (wzorze) przedmiotów wchodzących w skład spadku (aktywów i pasywów, tj. zarówno rzeczy materialnych, wierzytelności, jak i wszelkich długów) lub przedmiotów zapisów windykacyjnych. Wykaz ma stworzyć spadkobiercy i innym osobom możliwość ustalenia wartości spadku bez ponoszenia kosztów dokonania spisu inwentarza. Podkreśla się, że złożenie wykazu inwentarza nie jest obowiązkiem a prawem, z którego uprawniona osoba może, ale nie musi skorzystać. Wykaz złożyć można przed sądem (sądem spadku) lub notariuszem. W przypadku podstępnego działania spadkobiercy przy przygotowywaniu wykazu inwentarza (celowego pominięcia przedmiotów spadku lub zapisów windykacyjnych, jak również podania nieistniejących długów) zachodzi sankcja w postaci utraty ograniczonej odpowiedzialności i powrót do odpowiedzialności nieograniczonej.
Nowelizacja wprowadziła obowiązek podjęcia przez spadkobierców, zapisobierców windykacyjnych oraz wykonawców testamentu działań zmierzających do ustalenia rzeczywistego stanu spadku i działania w tej kwestii z należytą starannością. Co oznacza, że spadkobierca ma obowiązek spłacać długi zgodnie ze złożonym wykazem inwentarz i czynić, to z chwilą jego złożenia i nie może zasłaniać się brakiem znajomości wykazu złożonego przez innego spadkobiercę, zapisobiercę windykacyjnego lub wykonawcę testamentu. Po wyczerpaniu sumy odpowiadającej wartości stanu czynnego spadku, spadkobierca zwolniony zostaje z odpowiedzialności wobec nieznanych wierzycieli. Natomiast w przypadku ujawnienia się przedmiotów należących do spadku po złożeniu wykazu inwentarza, powstaje obowiązek uzupełniania tak sporządzonego wykazu. Ponadto, został również nałożony nowy obowiązek na wierzyciela, który zażądał sporządzenia spisu, albowiem w sytuacji złożenia przez wierzyciela wniosku o sporządzanie spisu inwentarza, wierzyciel zobowiązany jest do przyjęcia należnego mu świadczenia, chociażby dług nie był jeszcze wymagalny (dotyczy każdego wierzyciela składającego taki wniosek).
Wprowadzone zmiany wpływają korzystnie na sytuację przyszłych spadkobierców, gdyż w przypadku pozostania biernym (np. z uwagi na nieznajomość procedury postępowania spadkowego, jakichkolwiek obaw z nią związanych, roztargnienia spowodowanego silnymi emocjami związanymi ze śmiercią bliskiej osoby, etc.), ich odpowiedzialność, niejako z automatu, ograniczona zostaje do stanu czynnego spadku ustalonego za pomocą spisu lub wykazu inwentarza. Spadkobiercy mają prawo samemu określić składniki odziedziczonego majątku i jeżeli czynią to z zachowaniem należytej staranności, ich odpowiedzialność ograniczona zostaje do wymienionych składników majątku (ich wartości).